Tuesday, May 19, 2009

Genealogisch Vademecum deel 7: Wat is Descent from Antiquity (DFA)?

Descent from antiquity

Descent from Antiquity (ook wel: DFA) is een redelijk jonge discpline binnen de genealogische wetenschappen. Descent from Antiquity betekent letterlijk vertaald: afstamming uit het antike tijdperk. Onderzoekers proberen genealogische samenhangen tussen mensen van en mensen uit het antieke tijdperk op te stellen. In de middeleeuwen en de 16de en 17de eeuw werden weliswaar vaak belanrijke personen en families gekoppelt aan een afstamming van bijvoorbeeld de oude Grieken, Romeinen en Koning David van Israel; echter waren deze fantastische stamreeksen slechts claims en werden ze niet wetenschappelijk onderbouwd. De Descent from Antiquity beweging tracht wetenschappelijk toetstbare stamreeksen op te stellen aan de hand van controlerbare bronnen.

Uiteraard is de "antiquity" al een beladen woord. Voor Europa wordt meestal de ondergang van het West-Romeinse Rijk in het jaar 472 als eindpunt van dit antieke tijdperk aangegeven (en het begin van de Middeleeuwen). Buiten de Europese context is dit jaartal uiteraard vrij willekeurig. In andere civilisaties (zoals China bijvoorbeeld) spelen andere data een rol.
Uiteraard zijn de bronnen die dateren van voor het jaar 472 uiterst zelden. De meeste genealogiëen van Europese families halen de 16de eeuw niet, laat staan de vroege Middeleeuwen. Vandaar concentreren DFA onderzoeker zich notgedwongen op belangerijke personages (vorsten, koningen en keizers) bij hun onderzoek, omdat over hen uiteraard de meeste bronnen bewaard zijn gebleven. Echter zijn zelfs stamreeks van die teruggaan tot de 12de eeuw gaan al vaak bijzonder speculatief. Bijvoorbeeld, bestaat er veel discussie over de voorouders van het Nederlandse koningshuis, de Duitse familie van Nassau; een bevredigend antwoord op de vraag of Dudo van Laurenburg uit de 12de eeuw de stamvader was van de Nassaus is nog niet gevonden. Ook over de mogelijk Friese afkomst van de oude graven van Holland bestaat veel speculatie.
Genealogie voor het jaar 1000 is bijzonder moeilijk, omdat de overleverde bronnen zo zelden zijn dat men slechts via ingewikkelde hypothesen (bijvoorbeeld naamgeving) tot een stamreeks kan komen. Aan hand van documenten (bijvoorbeeld stichtingsaktes van kloosters), maar ook steeds vaker aan hand van genealogische vondsten, probeert men meer licht te werpen op dit donkere tijdperk en probeert men stamreeksen te reconstrueren, die doorlopen naar het antieke tijdperk, waar men aansluitingen probeert te vinden op belangrijke historische personen of invloedrijke vorstenhuizen. Bijzonders geliefd zijn stamreeksen die teruggaan naar de Romeinse keizers, Koning David en de koningen van Israël, Jesus, de profeet Mohammed, Egyptische vorstenhuizen, Assyrische koningen en Attilah. In China, doet men ook onderzoek naar de nazaten van de filosoof Confucius. In de Islamitische wereld, ontlenen verschillende vorstenhuizen hun autoriteit aan de claim dat zij directe nazaten zijn van de profeet Mohammed.

Tot dusver heeft de zoektocht naar controlerbare stamreeksen tot het antieke tijdperk nog niet veel opgeleverd. In nieuwesgroepen zoals soc.genealogy.medieval worden door onderzoeker bijna dagelijks hypothesen omtrend mogelijke stamreeksen opgesteld en getoest, maar de heftige discussies over "Descent from Antiquity" hebben nog niet het gewenste resultaat
opgeleverd.

Archeologie: een nieuwe mogelijkheid?

Omdat alle bekende geschreven bronnen bijna wel onderzocht zijn op de mogelijkheid er nieuw genealogische feiten uit te concluderen, is het wachten op de vondst van nieuwe bronnen. Naast geschreven bronnen kan nieuw genealogisch onderzoek wellicht uitkomst bieden. Momenteel is veel hoop gevestigd op uitgravingen in Syrie, Armenie, Irak en Iran, omdat het Midden-Oosten wordt beschouwd als bakermaat van de Westerse beschaving. In het antieke tijdperk waren deze civilisaties bijzonder ontwikkeld op het gebied van schrift, wetten en een centrale overheid. De hoop van DFA -onderzoekers is dan ook, dat ooit genealogie en archeologie elkaar zullen raken, en dat nieuwe vondsten een betrouwbare stamreeks tot voor het jaar 472 mogelijk maken.

Ida, our earliest ancestor?

As a kid, I spent countless hours walking through fields, digging through rubble, in search of fossils. At the time, I was literally obsessed with dinosaurs; the only books I read where about dinosaurs and the walls of my bedroom were covered with posters of dinosaurs. I even had my own little "museum", where I would display the fossils and bones I found. My uncle, a trained geologist working in the oil business, would sometimes visit us, and I would literally drag him to my bedroom to have him inspect my newest treasures. To hear him date my stones made my head spin: 200 million years old! To a kid, it's difficult to imagine what these numbers mean.

Later, in my teenage years, my interest gradually shifted to more tangible historical periods, that I could actually relate to. A teacher at university would talk about the Glorious Revolution of 1688, and I immediately knew which ancestor was living in that specific age. Yet, the world of dinosaurs and fossils never really quit me.

From Lucy to Ida

Hence, I am also thrilled to read about Ida, a truly spectacular fossil of a monkey-like creature that has been presented today to the press. Scientists tentatively state that Ida is about 47 million years old, and that this particular animal could be the missing link in evolutionary history. The fossil was dug up in a pit in Messel (Germany) by an amateur, who sold it to a wealthy collector. Only recently, a team of scientists have gained access to the fossil and used their expertise to examine this spectacular finding.
Until now, the earliest remains of a being that paleontologists regarded as an ancestor of modern man were those of Lucy, a monkey-like creature that live 3.18 million years ago in the steps of Ethiopia. Her skeleton was only 40% complete.
Ida's remains, however, are 95% complete, and thus offer a wealth of opportunities for scientists to add weight to their theories on evolution.
You can see pictures of this spectacularly beautiful fossil here:
http://www.guardian.co.uk/science/gallery/2009/may/19/fossil-ida-fossils-missing-link?picture=347579933

Our ancestor?

For me as a genealogist, the thought that Ida could be one of my ancestors is an exciting one. If she is indeed the the missing link that connects primitive mamals to human-like creatures, it raises so many complicated questions regarding human nature, that I as an individual cannot possibly have any meaningful answers to. Therefore, I'll just lean back, and look at the beautiful images of this phenomenal fossil.

Monday, May 18, 2009

Review: Wolfram Alpha and genealogical research

A new hype

In the last days, there has been a lot of commotion surrounding the release of an allegedly revolutionary search engine that according to some would make Google -now the industry leader- more or less superfluous. According to the makers of Wolfram Alpha (www.wolframalpha.com), online searches on Google deliver inferior results. So we asked are ourselves, is the hype surrounding this new search engine justified, yes or no? We put it to the test, and asked questions that are relevant to our passion, genealogy.

Wolfram Alpha differs substantially from the google search engine in that it doesn't allow users to just type in a particular word, but only responds to "question". So, for example, users cannot just type in the term "genealogy", but need to formulate a research question. Obviously, this is rather time consuming, in comparion to the easy-to-use, intuitive way in which Googel works.

We put Wolfram Alpha to the test, and asked a set of very basic, simple questions.

To the question "What is genealogy?", one would expect that the result would present us with a link to a site giving a definition of the term "genealogy". However, the result Wolfram Alpha was utterly useless in that it just give us a quasi-synonym of our search term: "relationships"; followed by a number of example of types of relationships.
Second, we asked "What is the address of the archive in Leiden?" Again, the results to this easy question were disappointing, since Wolfram Alpha just stated : Wolfram|Alpha isn't sure what to do with your input.
Finally, we asked a specifically genealogical question. We asked "Who is the mother of Queen Elizabeth" ; a question about a well-known person. Again, Wolfgang Alpha stated: Wolfram|Alpha isn't sure what to do with your input. A useless answer to a straight-forward question.

Conclusion:

Google sure isn't perfect, but with a bit of knowhow regarding the search possibilities and with the right search terms, Google manages to deliver results with a content that is more logical and coherent than those produced by Wolfram Alpha. May be Wolfram Alpha is useful in other domains, but for genealogical research purposes this new search engine is utterly useless and anything but revolutionary. This self-proclaimed, digital version of the Delphic oracle fails to live up to its promises and pretensions. Our advice: don't buy into the hype, stick to Google.

Recensie: Wolfram Alpha voor genealogisch onderzoek

In de laatste dagen is er veel commotie over een revolutionaire zoekmachine, die Google als online zoekmachine zou kunnen vervangen. Wolfram Alpha (http://www.wolframalpha.com/) belooft alle vragen te beantwoorden. Anders dan bij de google zoekmachine dient men niet slechts een zoeklemma in te tikken, maar een zoekvraag te stellen. Dus niet gewoon "genealogie", maar bijvoorbeeld, "what is genealogie?". Uiteraard is dit al een omslachtige manier van zoeken, en dus zeker een groot minput voor deze zoekmachine.
We hebben een paar steekproeven genomen:
Wolfram Alpha:

We stelden aan Wolfram Alpha de vraag "What is genealogy?". De resultaten waren vrij onbenulli: een opsomming van verschillende types familie relaties. De online zoekmachine Wolfgang Alpha leverd dus niet een definitie van de term 'genealogie' op zoals men dit zou verwachten.

Op de vraag "What is the address of the archive in Leiden?" kregen we het antwoord: Wolfram|Alpha isn't sure what to do with your input. Een resultaat waar je niks aan hebt.

Vervolgens hebben we nog een vraag met een specifiek genealogisch character gesteld. "Who is the mother of Queen Elizabeth?" Een simpele vraag over een bekend iemand. Het resultaat was werderom ontnuchterend: "Wolfram|Alpha isn't sure what to do with your input." Een resultaat waar je dus niks aan hebt. Wolfram Alpha leverde dus niet de relevante links en informatie op.

Conclusie:

Google is zeker ook niet perfect, maar met een paar goede zoeklemma en een beetje "knowhow" van de zoekfuncties zijn de resultaten duidelijk beter dan die van Wolfram Alpha. Voor genealogisch onderzoek deugt Wolfram Alpha niet; het formuleren van zoekvragen is omslachtig en lastig. Wellicht zijn er andere onderzoeksmogelijkheden waar Wolfram Alpha inderdaad beter is dan Google, maar voor genelaogisch onderzoek is deze nieuwe, gehypte zoekmachine geen vooruitgang.

Sunday, May 17, 2009

Genealogisch Vademecum deel 6: Engels voor genealogen

Waarom?

Engels is niet alleen een wereldtaal, maar is ook een taal die genealogen regelmatig tegen zullen komen als ze genealogisch onderzoek doen op het Internet. Het is ook goed mogelijk dat Amerikaanse nazaten van Nederlanders contact opnemen met Nederlandse genealogen. Daarnaast, bestaat de mogelijkheid dat men als Nederlandse genealoog een engelstalige voorouder vindt best groot. In de 17de en 18de eeuw waren duizenden Engelse en Schotse soldaten in dienst van de Staatse Nederlanden. De banden met de engelstalige wereld zijn in de genealogie dus oud en van enig beland. Het leek ons daarom een goed idee een Engels-Nederlandse woordenlijst/woordenboek te publiceren op ons genealogisch blog. Toevoegingen of correcties mag je in de comments posten.

  • aangenomen kind: adopted child
  • achternaam: family name
  • adoptie: adoption
  • afstammeling: descendent
  • afstamming: descent
  • akte: record
  • begraven: burried
  • beroep: profession
  • broer: brother
  • bron: source
  • bruid: bride
  • bruidegom: groom
  • datum: date
  • dochter: daughter
  • doop: baptism
  • drieling: triplets
  • echtgenoot: spouse, husband
  • echtgenote: spouse
  • echtpaar: marrie couple
  • familie: family
  • familiegeschiedenis: family history
  • geboorte: birth
  • geboorteakte: birth record
  • geboorteplaats: birthplace
  • geboren: born
  • genealogie: genealogy
  • generatie: generation
  • getrouwd: married
  • grootmoeder: grandfather
  • grootvader: grandfather
  • huwelijksakte: marriage record
  • jaar: year
  • kind: child
  • kleindochter: granddaughter
  • kleinkind: grandchild
  • kleinzoon: grandson
  • kleuter: toddler
  • kwartierstaat: Ahnentafel
  • kwartierverlies: pedigree collapse
  • leeftijd: age
  • mannelijk: male
  • moeder: mother
  • nationaliteit: nationality
  • neef: cousin
  • nicht: cousin
  • ondertrouw: publication of the banns
  • onwettig kind: illegitimate child
  • oom: uncle
  • overgrootmoeder: great-grandmother
  • overgrootvader: great-grandfather
  • overlijdensakte: death record
  • overlijdensdatum: death date
  • overlijdensplaats: death place
  • pleegkind: foster child
  • pleegouders: foster parents
  • rol: role
  • scheiding: divorce
  • schoondochter: daughter-in-law
  • schoonmoeder: mother-in-law
  • schoonouders: parents-in-law
  • schoonvader: father-in-law

Matrilinear ancestry of Queen Elizabeth

My first online message in English!
I have tried to trace back the matrilinear ancestry of H.M. Queen Elizabeth II, but so far have not managed to trace it back beyond 7 generations. I have tried to find some clues in various genealogical publications, but so far to no avail. If you had any additions or corrections, please post a comment on this blog. thanks.

Generation I

1. Queen Elisabeth II of the United Kingdom, born London, 21 April 1926.

Generation II

3. Elisabeth Angela Marguerite Bowes Lyon, born St.Paul's Waldenbury, 4 August 1900, died Windsor, 30 March 2002.

Generation III

7. Nina Cecilia Cavendish-Bentinck, born London 11 September 1862 , died London, 23 June 1938.

Generation IV

15. Caroline Louisa Burnaby, born Hungerton 15 December 1832, died Dawlish, 6 July 1918.

Generation V

31. Anne Caroline Salisbury, born Fordington 15 December 1805, died St.George, 3 May 1881.

Generation VI

63. Frances Webb, born Stanway 12 June 1775, died Salisbury 22 January 1862.

Generation VII

127. Mary Garritt?

Saturday, May 16, 2009

Matrilineaire stamreeks van Koningin Beatrix

Voorbeeld: De matrilineaire stamreeks van Koningin Beatrix

De matrlinieaire stamreeks van Koningen Beatrix is opgesteld met behulp van de genealogische serie boeken Europäische Stammfolgen en verschillende adelsboekjes. Deze matrilineaire stamreeks omvat 23 generaties. De stammoeder van Koningin Beatrix der Nederlanden is ene Jeanne de Voudray die in de 14de eeuw in Bourgogne (Frankrijk) leefde; haar echtgenoot was Jean de Saulx, lid van een zeer oud, adellijk geslacht. Dit genealogisch overzicht is gesorteerd per generatie. Bovendien staat bij elke voorouder het Kekulé-kwartiernummer, met als probandus (nr.1) uiteraard Koningin Beatrix. Haar stammoeder, Jeanne de Voudray, draagt kwartiernummer 8388607.

Generatie I


1. Beatrix der Nederlanden, Baarn, 31 januari 1938, Koningin der Nederlanden 1980-.

Generatie II

3. Juliana der Nederlanden, Den Haag, 30 april 1909 — Soestdijk, 20 maart 2004, Koningin der Nederlanden 1948-1980.

Generatie III

7. Wilhelmina der Nederlanden, Den Haag, 31 augustus 1880 — Apeldoorn, 28 november 1962, Koningin der Nederlanden 1890-1948.

Generatie IV

15. Prinses Adelheid Emma Wilhelmina Theresia Emma zu Waldeck und Pyrmont, Arolsen, 2 augustus 1858 — Den Haag, 20 maart 1934, Koningin-regentes der Nederlanden 1890-1898.

Generatie V
31. Prinses Helena Wilhelmina Henriette Pauline Marianne van Nassau-Weilburg, Wiesbaden, 12 augustus 1831 — Arolsen, 27 oktober 1888.

Generatie VI

63. Prinses Pauline Friederike Marie von Württemberg, Stuttgart, 25 februari 1810 — Wiesbaden, 7 juli 1856.

Generatie VII

127. Prinses Katharina Charlotte Georgine Friederike Sophie Therese von Sachsen-Hildburghausen, Hildburghausen, 17 juni 1787 — Bamberg, 12 december 1847.

Generatie VIII

255. Hertogin Charlotte Georgine Luise Friederike von Mecklenburg-Strelitz, Hannover, 17 november 1769 — Hildburghausen, 14 mei 1818.

Generatie IX

511. Prinses Friederike Caroline Luise von Hessen-Darmstadt, Darmstadt, 20 augustus 1752 — Hannover, 22 mei 1782.

Generatie X

1023. Prinses Maria Luise Albertine von Leiningen-Dagsburg-Falkenburg, Obrigheim ,16 mei 1729 — Neustrelitz, 11 maart 1818.

Generatie XI

2047.Gravin Catharine Polyxene zu Solms-Rödelheim und Assenheim, Rödelheim, 30 januari 1702 — Heidesheim, 21 maart 1765.

Generatie XII

4095. Gravin Charlotte Sibylla af Ahlefeld, Kopenhagen, 21 augustus 1672 — Frankfurt am Main, 17 februari 1726.

Generatie XIII

8191. Gravin Marie Elisabeth zu Leiningen-Dagsburg- Hartenburg, Hartenburg, 10 maart 1648 — Augustenburg, 13 april 1724.

Generatie XIV

16383. Gravin Sibylla von Waldeck-Wildungen, Waldeck, 25 mei 1619 — Hartenburg, 24 juli 1678.

Generatie XV

32767. Gravin Elisabeth von Nassau-Siegen, Dilleburg, 8 november 1584 — Landau, 26 juli 1661.

Generatie XVI

65535. Gravin Magdalena von Waldeck, 1558 — Idstein, 9 september 1599.

Generatie XVII

131071. Jutta von Isenburg-Neumagen, circa 1520 — 28 juli 1564.

Generatie XVIII

262143. Elisabeth von Honolstein, circa 1460 —11 november 1536.

Generatie IXX

524287. Elisabeth von Bolchen zu Zolveren, voor 27 augustus 1507.

Generatie XX

1048575. Margarethe von Elter, circa 1405.

Generatie XXI

2097151. Jeanne d'Aspremont, circa 1385.

Generatie XXII

4194303. Jeannette de Saulx, circa 1360.

Generatie XXIII

8388607. Jeanne de Voudray, leefde in de 14de eeuw.

Genealogisch Vademecum deel 5: Wat is een genealogie?

Wat is een genealogie?

Naast de algemene betekenis van het woord genealogie, heeft het woord genealogie ook een specifieke, beperkte betekenis. Een genealogie is een genealogisch overzicht waarin alle nazaten van een bepaalde persoon (of koppel) langs mannelijke lijn in kaart worden gebracht. Dochters en hun eventuele partners worden weliswaar vermeld, maar de nazaten van dochters worden niet verder onderzocht in een genealogie.
Een parenteel en een genealogie zijn dus in principe vergelijkbaar omdat bij de geneaologische sytemen de nazaten van een bepaalde persoon (of een koppel) weergeven. Echter de genealogie onderzoekt slechts de mannelijke nazaten.

Dezelfde achternaam?

Het niet niet correct te veronderstellen dat omdat in een genealogie alleen de mannelijke nazaten in kaart worden gebracht en omdat achternamen over het algemeen via mannelijke lijnen vererfd worden, alle nazaten van een probandus die in een genealogie vermeld worden dezelfde achternaam dragen. Voor 1800 waren achternamen meestal niet gefixeerd.
Achternamen ontwikkelden zich onder nazaten van een persoon some op geheel verschillende manier. Daar komt bij dat in vroegere tijden vaak patroniemen werden gebruikt, en zodanig achternamen kunnen verschillen binnen een genealogie.

Friday, May 15, 2009

Genealogisch Vademecum deel 4: Wat is een matrilineaire stamreeks?

Matrilineaire stamreeks

Een matrinlineaire stamreeks is een genealogisch overzicht waarin probeert wordt de afstammingslijn van een probandus lang de moederlijke lijn in kaart te brengen. Om het simpel te formuleren: de afstamming van "de moeder van de moeder van de moeder enz." wordt onderzocht. Men probeert zo veel mogelijk generaties van "moeders"van de probandus weer te geven in dit type stamreeks, dat begint met de oudst-bekende "moeder", deze vrouw wordt ook wel stammoeder genoemd.

Een nieuwe genealogische aanpak

Sinds enkele jaren is het onderzoeken van de matrilineaire stamreeks populairder geworden. De populariteit van dit type onderzoek hangt samen met de opkomst van genetische genealogie. Een van de onderzoeksmogelijkheden binnen de genetische genealogie is een analyse van mitochondriaal DNA, een specifiek type DNA dat uitsluitend via de moeder geerfd kan worden. Dit maakt het onderzoek naar deze afstamminglijn interessant.
Daarnaast spelen maatschappelijke factoren een belangrijke rol in de opkomst van het matrilineaire onderzoek. Vroeger was de maatschappij zeer patriarchiaal en werden familienamen meestal van vader op zoon vererfd. Vrouwen speelden een geringe rol in het openbare leven. Door de maatschappelijk ontwikkelingen in de laatste eeuw is rol van de vrouw veranderd. De blik op de tradionele genealogie is ook grondig verandered en men is begonnen aan een herevaluatie van vrouwelijke afstammingslijnen. Vroeger werden deze matrilineaire stamreeksen weliswaar impliciet onderzocht in het kwartierstatenonderzoek, echter is het publiceren van matrilineaire stamreeks een redelijk fenomeen.
Een van de achterliggende gedachtes is dat een kind altijd weet wie zijn moeder is, maar dat over identiteit van de vader als verweker van kind speculatie mogelijk is. Bij deze overweging wordt dus de biologische afstamming van een mannelijke voorouder als niet 100% bewezen dient te gelden. Sociologen zijn het er niet over eens hoe hoog het percentage ligt van mannen die een kind opvoeden in de foute veronderstelling dat zij de biologische verweker van het kind zijn, maar er bestaat wel een consensu dat het fenomeen "koekoekskind" regelmaatig voorkomt en van alle tijden is. Door dit fenomeen is het dus mogelijk dat veel stambomen vanuit een stricht biologisch perspectief bekeken verkeerd zijn. Om dit gevaar van vervalsing te omzeilen verkiezen sommige stamboomonderzoekers daarom de matrilineaire stamreeks.
Echter biedt dit ook maar een beperkte zekerheid. Gevallen van kindsroof door onvruchtbare vrouwen zijn uit historisch onderzoek bekend.
In sommige culturen en gemeenschappen speelt de matrilineaire afstamming een belangerijke rol. In het Jodendom wordt de religieuze identiteit gebaseerd op die van de moeder. Het kind van een joodse man en niet-joodse vrouw is volgens traditionele joods-religieuze wetgeving niet-joods. In sommige Afrikaanse gemeenschappen speelt de matrilineaire afstamming ook een belangrijkere rol dan de patrilineaire afstamming.

Genealogisch Vademecum, deel 3: Wat is een stamreeks?

Wat is een stamreeks?

Een stamreeks is een genealogisch overzicht waarbij langs de lijn van de vader alle rechtstreekse mannelijke voorouders van een probandus in kaart worden gebracht. Om het simpel te formuleren, in de stamreeks is een opsomming vader, grootvader, overgrootvader, betovergrootvader en zo verder, te vinden. Het genealogische onderzoek helpt het aantal generaties van de stamreeks zo ver mogelijk op te voeren. De oudst-bekende voorouder van de stamreeks wordt ook wel de stamvader genoemd.

Verandering van de achternaam

Het is een misvatting te denken dat een stamvader per definitie dezelfde naam draagt als de probandus. In grote delen van Nederland was het tot de vroege 19de eeuw heel gebruikelijk geen familienaam te dragen. Er bestaan verschillende mogelijkheden die tot een verandering van de familienaam veroorzaakt kunnen hebben en daardoor het genealogisch onderzoek bemoeilijken:

  • patroniem: Veel mensen gingen met een patroniem door het leven. Een patroniem gebruiken betekent de voornaam van de vader als achternaam gebruiken. Bijvoorbeeld: Theunis, de zoon van Jan, werd met het patroniem Jans aangeduid: Theunis Jansz [zoon]. Paul, de zoon van Theunis, werd vermeld met het patroniem Theunisz: Paul Theunisz. Door het gebruik van namen konden "achternamen" dus over meerdere generaties meerdere malen veranderen. In een ander deel van deze blog, zullen we nader ingaan op de betekenis van het woord patroniem.
  • bezit: Met name in het Oosten van Nederland bestaat een traditie om mensen te vernoemen naar de boederij die zij in hun bezit hadden. Om dat door huwelijk en ervenissen, boederijen van eigenaar verwisselden, veranderden ook wel de "achternamen" van boeren, soms zelfs meerdere malen gedurende een leven. Een hypothetisch voorbeeld: boer Jan Nijhuis erfde van zijn kinderloze oom Jacob Olthues de boederij Olthues en ging voortaan als Jan Olthues door het leven. Door zijn huwelijk met Marieke verkreeg Jan Olthues de boederij Holthof, waarna hij als Jan Holthof werd vermeld.
  • een alias naam: Sommige voorouders droegen zowel een patroniem als een bijnaam, zoals bijvoorbeeld De Lange, de Vries, De Bruijn, de Smid etc. In sommige bevolkingsgroepen, zoals de Joodse bevolking , werden vaak verschillende namen voor verschillende doeleinden gebruikt. Bijvoorbeeld, gebruikte men binnen het Joode gemeenschap een rituele naam, maar vaak ook een "officiele" achternaam en een naam voor dagelijkse gebruik.
Bij het genealogisch onderzoek moet men er dus niet vanuit gaan dat voorouders altijd dezelfde achternaam gedragen hebben, en dat een stamvader van een stamreeks een andere naam draagt als de probandus. Gedurende de eeuwen kan de achternaam soms meerdere malen veranderd zijn. Naast die hier vermeld mogelijkheden die een naamsverandering kunnen verklaren, kan er soms ook geen direct erkenbare reden zijn waarom voorouders een naam veranderden. De reden voor de naamsverandering is dan in vergetenheid geraakt. Uiteraard bemoeilijken dergelijke naamsveranderingen het genealogisch onderzoek.

Genealogisch Vademecum, deel 2: Wat is een parenteel?

Wat is een parenteel?

Een parenteel is een genealogische beschrijving van alle nazaten van een man, een vrouw of een echtpaar. Zowel de nazaten van eventuele dochters als de nazaten van eventuele zonen worden ondergebracht in het parenteel en per generatie gerangschikt.

Omdat het parenteel dus zowel mannelijke als vrouwelijke afstammingslijnen in kaart brengt, verschijnen in het overzicht niet alleen de familienaam van de probandus en zijn mannelijke nazaten.

Voordeel van een parenteel

Een parenteel is een gedegen methode om genealogisch onderzoek te publiceren, omdat het alle nazaten van een persoon of een koppel in kaart brengt, en niet slechts de vererving van een van familienaam volgt, namelijk de mannelijke afstammingslijn. Omdat in Westerse beschavingen, de vererving van familienamen in de meeste gevallen traditioneel via mannelijke afstammingslijnen verloopt, werd in vroegere tijden minder belang gehecht aan het parenteel als genealogische methode. Slechts voor beroemde of invloedrijke lieden zoals Koningin Victoria van Engeland werden parentelen opgesteld. Soms werden ook ingewikkelde erfeniskwesties of de vererving van rechten op een stichtingsfonds met behulp van een parenteel opgelost; degene die het nauwst gerelateerd was aan de erflater verkreeg een groter deel van de nalatenschap.
In de laatste jaren is de exclusieve vererving van familienamen via mannelijke lijnen genuanceerd. Door historisch onderzoek is gebleken dat in de ontstaandsgeschieden van familienamen vererving via mannelijke afstammingslijnen niet de enigste mogelijkheid was. Soms werden familienamen ook via vrouwelijke lijnen vererfd. Het grote voordeel van het parenteel is dat dit genealogisch overzicht daar rekening mee kan houden.

Hoe kan ik een parenteel weergeven?

Een parenteel wordt meestal in tekstvorm weergegeven. Vaak worden genealogische verbanden duidelijk door het gebruik van unieke getalen en letters die aan iedere persoon in een parenteel worden toegewesen. Het parenteel is dus minder rigide dan de kwartierstaat (Kekulé systeem), waarin een bepaalde logica consequent wordt aangehouden.
Om de biografien van personen in een parenteel uit te breiden worden vaak geboorte- en overlijdensdata, trouwdata, beroepen en biografische schetsen toegevoegd aan het parenteel

Genealogisch Vademecum, deel 1 : Wat is een kwartierstaat?

Wat is een kwartierstaat?

Een kwartierstaat is een genealogische weergave van alle directe voorouders van een individu. In een kwartierstaat worden de rechtstreekse voorouders, zowel in mannelijke en vrouwelijke lijn, vermeld. In tegenstelling tot een andere genealogische schema's worden geen broers, zussen, ooms of tantes vermeld.
In het Engels gebruikt men meestal het Duitse woord 'Ahnentafel'.

Het Kekulé-systeem

Om een kwartierstaat op een fatsoenlijke, overzichtelijke manier op papier te zitten, ontwikkelde de Duitse genealoog en jurist Stephan Kekulé von Stradonitz (1863-1933) een systeem, waarbij aan elke voorouder een kwartiernummer gegeven wordt. De propandus, dat wil zeggen de persoon waarvan de voorouders in de kwartierstaat worden weergegeven, krijgt het kwartiernummer 1.
Zijn vader het kwartiernummer 2 en zijn moeder het kwartiernummer 3. Elke persoon in de kwartierstaat heeft een uniek kwartiernummer. Het kwartiernummer van een vader van een persoon wordt altijd verdubbelt. Het kwartiernummer van de moeder van een persoon stelt zich samen uit het getal van de vader plus 1. Een mannelijke voorouder heeft dus per definitie altijd een even getal als kwartiernummer, en een vrouwelijke voorouder heeft per definitie altijd een oneven getal als kwartiernummer.
Aan de hand van het unieke kwartiernummer kan men de positie (de familiare band) tussen de probrandus en een individu uit zijn kwartierstaat bepalen.
Het Kekulé-systeem is in feite een wiskundig systeem. Stephan Kekulé von Stradonitz liet zich inspireren door zijn vader, de scheikundige Friedrich August Kekulé von Stradonitz (1829-1896). Een kwartierstaat volgens het Kekulé is in feite een binaire boom, een datastrucutuur.

Voorbeeld

Kwartiernummer 8 is de overgrootvader in rechtstreekse mannelijke lijn:

Probandus: 1
x 2 =>
Vader: 2
x 2 =>
Grootvader: 4
x2 =>
Overgrootvader: 8

De positie binnen de kwartierstaat van een probandus laat zich afleiden uit het kwartiernummer.

Hoe kan ik een kwartierstaat weergeven?

Een kwartierstaat kan weergegeven op verschillende manieren.

  • Grafische weergave: Een kwartierstaat kan als een stamboom worden weergegeven. Dit systeem bestaat als sinds de late Middeleeuwen, en werd in adellijke kringen gebruikt om de adellijke afkomst van een person te verduidelijken. Door de sociale transformaties aan het begin van de 16de eeuw (de militaire revolutie) werd de adellijke afkomst voor adellijken steeds belangrijker. De sociale groep sloot zich nog consequenter af van de rest van de bevolking. Uit deze tijd zijn veel wapen-stambomen bewaard gebleven. Om bij een ridderschap te gaan horen, moest een adellijke persoon, een bepaad aantal adellijke kwartieren hebben. In de 17de en 18de eeuw werden de vereisden steeds strenger. Voor sommige ridderschappen waren slechts 8 adellijke kwartieren nodig, voor strengere ridderschappen vaak 16. Omdat de adellijke niet altijd een zuiver adellijke astamming hadden werd wapen-kwartierstaten regelmatig vervalsd. De grafische weergave van een kwartierstaat is nog steeds zeer populair. Tegenwoordig kan men aanhand van een genealogisch computerprogramma een kwartierstaat grafisch weergeven.
  • Kwartierstaat lijst: De kwartierlijst is een van de populairste weergavemethodes in de huidige tijd. Het is een gewone opsomming van de gevonden kwartiernummers en de naam van een persoon. Meestal worden daar nog de geboorte- en overlijdensdata aan toegevoegd en wordt vermeldt welk beroep de persoon uitvoerde.

je genealogie online publiceren

Veel onderzoekers hebben na enige tijd de behoefte om hun genealogisch onderzoek te publiceren. Voor dat je iets publiceert moet je een paar vragen stellen.

Ben je er klaar voor? Doelstelling

Stel jezelf de vraag; heeft mijn genealogisch onderzoek het niveau om gepubliceerd te worden? Kijk kritisch naar je genealogische onderzoeksresultaten, en vraag jezelf: wat is mijn doelstelling? Wil ik een complete genealogie (kwartierstaat, stamreeks, parenteel etc) of wil ik mijn voorlopige resultaten publiceren om zo genealogische vraagstukken wat extra onder de aandacht van de lezer te brengen en mogelijk door reactie's van lezers nieuwe aanknoppingspunten te vinden voor mijn eigen genealogisch onderzoek.
Bedenk voor dat je iets publiceer heel goed wat je doelstelling is; overweeg de voor- en nadelen?

Formaat

Hoe wil ik mijn genealogische gegevens publiceren? Denk goed na over het formaat. Het maakt veel uit of je een kwartierstaat, een parenteel of een stamreeks publiceert. Elke formaat heeft zijn voor en nadelen. Elk formaat geeft een ander perspectief op jouw genealogisch onderzoek, en de reacties van je lezer zullen ongetwijfeld per formaat verschillen.
Publiceer je bijvoorbeeld een kwartierstaat met veel namen, is de kans veel groter dat je heel veel verschillende reacties krijgt met genealogische vragen over de verschillende namen, dan als je een stamreeks of een genealogische studie naar een bepaalde familienaam publiceert.
Vraag jezelf of je de tijd hebt alle genealogische vragen te beantwoorden. De keuze van je formaat hangt dus wederom weer nauw samen met de door jouw gekozen doelstelling. Uiteraard is het ook mogelijk je onderzoeksresultaten op verschillende manieren te publiceren.

papier of internet: statisch vs. dynamisch

Een belangrijke vraag die je je moet stellen voor dat je iets publiceert is: Hoe wil ik mijn genealogisch onderzoek publiceren. Wederom, bedenk goed wat je doelstelling is.

  • Je genealogie op papier: Een groot voordeel van het publiceren van je gnealogische gegevens is dat je gegevens duurzaam geregistreerd worden. Een nadeel is dat je genealogische gegevens slechts beperkt toegangelijk en doorzoekbaar zijn, en je dus maar een relatief klijn publiek hebt. Een ander nadeel is dat je -mits je een nieuwe uitgave van je genealogische gegevens publiceert- een papier publicatie statisch is; je kunt er niks meer aantoevoegen of fouten verbeteren.
  • Je genealogie online publiceren: Het internet biedt een groot aantal mogelijkheden om je genealogische gegevens online te publiceren. Een groot voordeel is dat je je genealogische gegevens altijd weer kunt verbeteren; het is online publiceren is dus zeer dynamisch. Een ander groot voordeel is dat je veel verschillende formaten kunt integreren, zoals bijvoorbeeld video's. Daarnaast beziet het internet unieke mogelijkheden wat betreft het doorzoeken van genealogische bestanden; je kunt een zeer groot publiek krijgen en je online gegevens kunnen ingezien worden door een groot publiek. Het grootste nadeel van het online publiceren is dat je genealogische gegevens vaak niet goed kunt beschermen tegen genealogisch plagiaat. Veel mensen nemen genealogische gegevens die online staan zonder enige schroom over en publiceren die dan onder hun eigen naam.
Maak dus eerst deze belangrijke keuze: op papier of online je gegevens publiceren? Hou altijd in je achterhoofd wat je doelstelling is. Een mogelijkheid is uiteraard om je gegevens eerst online te publiceren om na enige tijd te evalueren of je dit als nuttig en zinvol ervaart of niet

Thursday, May 14, 2009

Wat is genealogie?

Een bekende vraag is: Wat is genealogie?

Oorsprong van het woord Genealogie: het woord komt uit het Grieks en bestaat uit twee delen:
  • Genea: γενεά betekent letterlijk 'afkomst', 'afstamming'.
  • Logos: λόγος betekent letterlijk 'wetenschap', 'kennis'.
Genealogie is een wetenschapelijke discipline binnen de geschiedkunde, die zich bezig houdt met het onderzoek naar familierelaties, de oorsprong van families en de ontwikkeling en geografische verspreiding van familienamen.

Binnen de academische geschiedkunde is de genealogie vooral een hulpmiddel om maatschappelijke veranderingen in kaart te brengen. Zo kan men bijvoorbeeld de sociale ontwikkeling van bepaalde begroepsgroepen, specifieke etnische groepen en dergelijke goed in kaart brengen. Door middel van genealogisch onderzoek kan man men geschiedekundige ontwikkelingen traceren; binnen de academische geschiedkunde is genealogie maar zeer zelden een doel op zich zelf, maar meestal een hulpswetenschap voor sociale geschiedenis waarmee men een antwoord wil vinden op bredere geschiedkundige vraagstellingen.

Naast de academische beoefening van genealogie (universiteiten, onderzoerkers), zijn het vooraal privé personen die zich bezig houden met genealogisch onderzoek, en dan vooraal naar hun eigen voorouders. De doelstelling wijkt dus nogal af van die van de academische wetenschap. Genealogie is een van de populairste hobbies geworden, mede doordat het moeizame uitzoeken van een genealogie nu ook toegangelijker is geworden door gegevens die online gepubliceerd worden. De ontwikkeling van het internet heeft een grote verandering binnen de genealogie teweg gebracht

Genealogie online blog: introductie

De eerst post op mijn nieuwe blog!

Op deze blog zal ik proberen zo veel mogelijk genealogische kennis te delen met de lezer van dit blog. Daarbij staat de methodiek van het stamboomonderzoek centraal. Dit internet blog zal proberen constructieve bijdrages te leveren over onderwerpen en vraagstukken zoals:

  • Wat is genealogie?
  • Hoe begin ik aan een stamboom en stamboomonderzoek voor mijn familie?
  • Hoe publiceer ik een heldere genealogie online?
  • Hoe bouw ik een database voor mijn genealogisch onderzoek en familiegeschiedenis op?
  • Welke mogelijkheden bieden blogs en internet?
  • Wat moet ik doen als ik vast komt te zitten in mijn stamboomonderzoek?

Met enige regelmaat zal ik ook proberen over heraldiek te schrijven. Daarnaast probeer ik ook op dit online genealogie blog ook uit mijn eigen genealogische verzameling te putten, en voorbeelden uit mijn eigen onderzoek aanhalen om de leze van dit blog

Veel leesplezier.